تاتاري ژبه
| کورډينېشن |
|---|
| تاتاري | |
|---|---|
| татар теле / tatar tele / تاتار تیلي | |
| په مورنۍ ژبه | روسیه، جمهوریتونه د شوروي له سقوط وروسته |
| قومیت | تاتار وګړي |
شمېر ويناوال | اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۲".[۱۰] |
| سريليک ليکدود، لاتين الفبا، عربي الفبا | |
| رسمي حالت | |
رسمي ژبه په | کينډۍ:د هېواد مالومات تاتارستان (روسیه) |
| سمونوال | د تاتارستان جمهوریت د علومو اکاډمۍ د ژبو، ادبیاتو او هنرونو انستیتیوت |
| ژبکوډونه | |
| آيسو ۶۳۹-۱ | tt |
| آيسو ۶۳۹-۲ | tat |
| آيسو ۶۳۹-۳ | tat |
تاتاري ( سیریلیک : татарча، لاتیني ليکدود : tatarça، عربي ليکدود : تاتارچا) د تورکي ژبې کورنۍ یوه ژبه ده چې د تاتاريانو له خوا ویل کیږي.
تاریخ
نن ورځ، تاتار ژبه د ورکې شوې قباچګ ژبو یا د لرغوني ترکي او بلغاریایي ژبو شمال لویدیز څانګه ده. دا ژبه تر ډېره د قفقاز او سلاوي ژبو تر اغېز لاندې ده.
جغرافیایي وېش
تاتاري ژبه په روسیه ، منځنۍ اسیا او د روسیې د تاتارېستان خپلواکه جمهوریت او همدارنګه قزاقستان کې ویونکي لري. تاتاري ژبه هم د تاتار لږکیو په منځ کې چې په اوکراین ، ترکیه ، پولنډ ، فنلنډ او چین کې ژوند کوي عام ده.
برسېره پردې، تاتار د شاوخوا 400,000 باشقيرانو مورنۍ ژبه ده ، چې ډیری یې د اوفا په ښار کې ژوند کوي. دا د بشری ژبی ویونکي دي چې په تدریجي ډول یې خپله مورنۍ ژبه پریښوده او د تاتارانو سره د یوځای کیدو په پایله کې تاتار ویونکي شول.
د روسیې د ۲۰۰۲ کال د سرشمیرنې له مخې، د تاتارستان په جمهوریت کې شاوخوا ۹۴٪ تاتاریان او شاوخوا ۷٪ نور توکمونه چې په دغه جمهوریت کې ژوند کوي، تاتار پېژني. [۱۱] تر ۹۴٪ زیات تاتاریان په تاتار ژبه پوهیږي. [۱۲]
تاتاري ژبه ډېرې ژبې لري.
لیکنه
پخوا د تاتار ژبه په مختلفو الفبا لیکل کېده، خو نن ورځ د دې ژبې لپاره تاتار سیریلیک ليکدود کارول کیږي. پخوا، د اورخون کرښه ، د سکي املا الفبا ( د عربي رسم الخط څخه د فارسي الفبا پر بنسټ) او لاتیني الفبا هم د دې لپاره کارول کیده. تر 1920 پورې، تاتارانو خپله ژبه د سکي الفبا په کارولو سره لیکله. له دې وروسته لاتیني لیکنه او بیا سیریلیک لیکنه د دوی د ژبې لپاره عام شوه. نن ورځ، د دې ژبې لپاره د لاتین په بڼه یو بل سکریپټ کارول کیږي، د سیریلیک رسم الخط سره، چې د ترکیې-استانبول الفبا سره ورته دی.
د ژبې ځانګړتیاوې
د التایک کورنۍ د ترکي څانګې د ټولو ژبو په څیر، تاتار ژبه هم یو تړلی ژبه ده ؛ په دې معنی چې د کلمې اصلي مادې ته له اضافه شوي ضمیمو څخه نوې معنی رامینځته کیږي او کلمې نه کارول کیږي. د کلمو ریښه تاتار - ترکي ده، مګر دې ژبې د ولګا سیند په اوږدو کې د یورالیک ژبو او همدارنګه د عربي ، فارسي او روسیې څخه ډیری اغیزې ترلاسه کړې. [۱۳]
د ويوکو بېلګې
- Haya - هو
- Yuq - نه
- isänme(sez)/sawmı(sız) – سلام
- sälâm - سلام (دوستانه)
- sau bul(ığız)/xuş(ığız) – الوداع
- zínhar öchen – مهرباني وکړئ
- räxmät – مننه
- ğafu it(egez) – زه بخښنه غواړم
- min - زه
- sin - تاسو (sg. )
- ul – هغه
- bez - موږ
- sez - تاسو
- alar - ایشان
- millät – ملت
- İngliz(çä) – انګلیسي
سرچینې
- ↑ سرچينې تړی: https://iso639-3.sil.org/code/tat.
- ↑ ويل شوي په: The Cambridge Encyclopedia of Language. Page(s): 307. خپروونکی: Cambridge University Press. خپرېدو نېټه: ۱۹۸۷. ليکوال: David Crystal.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 سرچينې تړی: http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04_07.xlsДанные.
- ↑ Document file on Wikimedia Commons: %D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B8%D0%BD%20%D0%90%D0%B7%D0%B1%D1%83%D0%BA%D0%B0%20%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%201778.pdf.
- ↑ ويل شوي په: Ethnologue: Languages of the World, 18th Edition. بياځلي سمون: ۷ می ۲۰۲۲. خپروونکی: SIL International. اثر ژبه: انګليسي ژبه. خپرېدو نېټه: ۲۰۱۵.
- ↑ ويل شوي په: اېتنولوګ. خپروونکی: SIL International. اثر ژبه: انګليسي ژبه. ISSN: 1946-9675.
- ↑ "اېتنولوګ" (in انګليسي ژبه). SIL International. بياځلي په ۱۰ می ۲۰۱۹.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) د سياس۱ تېروتنې: نېټې (link)وېشنيزه:CS1 maint: unrecognized languageوېشنيزه:د سياس۱ تېروتنې: نېټې - ↑ "Language".
- ↑ "ScriptSource - Russian Federation". بياځلي په ۲۱ اگست ۲۰۲۳.
{{cite web}}: د سياس۱ تېروتنې: نېټې (link)وېشنيزه:د سياس۱ تېروتنې: نېټې - ↑ کينډۍ:Ethnologue16
- ↑
{{cite web}}: Empty citation (help)CS1 maint: url-status (link) د سياس۱ تېروتنې: د نه منلو وړ پاراميټرونه (link)وېشنيزه:CS1 errors: empty citationوېشنيزه:CS1 maint: url-statusوېشنيزه:د سياس۱ تېروتنې: د نه منلو وړ پاراميټرونه - ↑ . 6. Владение языками (кроме русского) населением отдельных национальностей по республикам, автономной области и автономным округам Российской Федерации(Knowledge of languages other than Russian by the population of republics
- ↑ Татарский язык в Интернете: информация о методах и средствах обучения
بهرنۍ لینک
- د تاتار ژبه د ایتونولوګ Archived 2019-09-12 at the Wayback Machine.وېشنيزه:د وېبپاڼيزې کينډۍ لارښوونيز لینکونه بایگانیشده کې
- د تاتار شعر بایگانیشده لخوا آرشیف شوی
الگو:کد زبانهای معرفیشده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بینالمللی آنها حرف T است
وېشنيزه:ژبې وېشنيزه:قزاقي ژبه وېشنيزه:کزاخي ژبه وېشنيزه:تاتاريان وېشنيزه:تاتار وېشنيزه:تاتارستان